среда, 23 марта 2016 г.

ушем мутдымо кыдежан ойлончо нерген умылымаш. Ушем мутдымо кыдежан ойлончышто запятой ден точкан запятой.

Урокын цельже:
 ушем мутдымо кыдежан ойлончо нерген шинчымашым пуымаш.
Урокын задачыже-влак:
1.                Образовательный:  ушем мутдымо кыдежан ойлончылаште запятой ден точкан запятойым шындымашым эскераш.
2.                Шуарыме:   тўшка дене паша ыштыме да шымлыме моштымашым шуараш, пўртўсым йӧратыме кумылым келгемдаш.
3.                Вия‰дыме: йылме лывыртыме пашам,   ушем мутдымо кыдежан ойлончышто запятой ден точкан запятойым шындыме моштымашым    вия‰даш.

Кучылтшаш материал: ЭТР, паша тетрадь, презентаций

v    Тунемше-влакым уроклан кумыла‰дымаш.
Ош тўняш толмек, кажне е‰ пиалан лияш шона. Айдеме илышыштыже пиалым шкаланже шке чо‰а. Школыш коштмо годым тыршен тунемат - ончыкылык илышлан шкендым ямдылет да чонлан келшыше пашам муат, вес  е‰лан осалым от ыште – Юмо тыланет лач сайым гына конда, ача-авам пагалет да йӧратет – йӧратымаш тыйым куандараш тў‰алеш, кугые‰ым жаплет – пагалымаш тыйым ок кудалте. Тунам тый, чынак, пиалан лият! Чыландам пиалан лияш тыланем!

v    Мутер диктант

Кўэмалташ, куэм,  кўэшташ, изиэм, пасуэт, постоэт, кугуэмаш, Олюэт, Ванюэт, куэ, шуэ, дуэт, полиэтилен ( мут тў‰алтыште, мут покшелне, мут мучашыште гласный-влак почеш э буква возалтеш).

Мутер диктантым аклыме критерий:
Ик йо‰ылышат уке             - «5»
1-2 йо‰ылыш                       - «4»
3-4 йо‰ылыш                       - «3»

v    Икмыняр кўдынь ужашан кыдежан ойлончым синтаксис могырым лончылаш.

Кечывал рўдылан тўнӧ пеш шокшо, садлан, яра кече гынат, кечывалым уремыште е‰ым шагал ужат.(Ш. Осып.)

v    Ушештарымаш.
1.                ЭТР-ысо «Шарналтыза!» таблице дене пашам ыштымаш. Тунемше-влак кыдежан ойлончо-влакын могай улмыштым кластер гоч ушештарен лектыт.
2.                Тунемше-влак кок тўшкалан шелалтыт. Икымше тўшка (олма) пуымо ойлончо-влак кокла гыч мужырлалтше кыдежан ойлончо-влакым, кокымшо тўшка (груша) ушалтше кыдежан ойлончо-влакым возен луктыт. Туныктышо ушем мутдымо кыдежан ойлончым посна  возен луктеш. 
- Таче мӧ‰гӧ лектын кая гынат, иктат нимом ок каласе. (Ю. Галютин.)
- Шокшо ко‰га пӧртым ырыкта, а шокшо – тиде  кочкыш дене иктак.(В. Енеш.)
-  Куэ тулла йўла, шопке мотор ўдыр гае чеверген. (Л. Яндаков.)
- Кавам йырваш пыл авалтен, пуйто пўртўс ала-могай попана дене леведалтын. (Л. Яндаков)
- А кугече арня мучко ўдыр-каче-влак Кугарня корем серышкак лў‰галташ погынат; телым, ™ярна годым, йолгурыкым ыштат.   (В. Сапаев.)
- Ойлаш лиеш, да ойлымым печен налаш ок лий.
Аклыме критерий:
1.     Кластерыште чыла чын шындыме да ойлончо-влакым чын возен лукмо                                                 - «5»
2.     Кластерыште чыла чын шындыме, но ик ойлончым йо‰ылыш возымо                                               - «4»
3.     Кластерыште чыла чын шындыме, но ойлончо-влакым йо‰ылыш возен лукмо                                        - «3»

v    Урокын темыж ден цельжым, задаче-влакым шындымаш.
Ушем мутдымо кыдежан  ойлончо-влакым лудын лектына да каласена: нине ойлончо-влак могай улыт?  Тунемше-влак палемдат: нине ойлончо-влак ушем мутдымо ойлончо-влак улыт, молан манаш гын, ойлончо-влак ушем мут деч посна кылдалтыныт. Ушем мутдымо кыдежан ойлончышто могай чарналтыш палым шындыме?
Тугеже ме таче мо нерген мутланаш тў‰алына? Шкенан ончылно могай цель ден задаче-влакым шындена?

v    ЭТР-ысе теорийым лудмаш (1-ше ужаш)
v    ЭТР-ысе 110-шо паша почеш шымлымаш пашам эртарымаш. Эскераш: молан ушем мутдымо кыдежан ойлончышто запятой ден точкан запятой шындалтеш.
Шымлымаш пашан алгоритмже:
1.                Схеме-влакым эскерен лекташ.
2.                Кыдежан ойлончо-влак кузе ойыралтыныт?
3.                Эскераш, молан кок тыглай ойлончо коклаш запятойым шындыме? Кок тыглай ойлончо кӧргыштӧ запятой уло мо? Кок тыглай ойлончо коклаш могай ушем мутым шындаш лиеш?
4.                Молан кок тыглай ойлончо коклаш точкан запятойым шындыме? Кок тыглай ойлончо кӧргыштӧ запятой уло мо?
5.                Иктешлымашым ыштыза: ушем мутдымо кыдежан ойлончышто кунам запятой ден точкан запятой шындалтеш?

v    Теорийым умбакыже лудмаш. (2-шо ужаш)
v    Темым пе‰гыдемдымаш.

1.                ЭТР-ысе 111-ше пашам ыштымаш. Ушем мутдымо кыдежан ойлончышто чарналтыш пале шындымым умылтараш. Тунемше-влак ушем мутдымо кыдежан ойлончышто молан запятой ден точкан запятой шындалтмым умылтарат.
2.                ЭТР-ысе 112-шо пашам ыштымаш.  Ушем мутдымо кыдежан ойлончылаште чарналтыш палым чын шындаш  да  умылтараш.
Аклыме критерий:
1.     Ик йо‰ылышат уке                                             - «5»
2.     Кум чарналтыш палым йо‰ылыш шындыме       - «4»
3.     5-6 чарналтыш палым йо‰ылыш шындыме         - «3»

v    Шкевуя пашам ыштымаш.
1.                ЭТР-ысо 113-шо пашам ыштымаш. Кок тыглай ойлончым ушем мутдымо кыдежан ойлончо семын возаш.1-ше тўшка 1, 2-шо ойлончо дене пашам ышта, 2-шо тўшка - 3, 4 ойлончо-влак дене. Чарналтыш палым чын шындаш. Тунемше-влак икте-весыштын возымыштым презентаций гоч терген лектыт да пашам ыштымылан акым пуат.

v    Иктешлымаш.
ЭТР-ысо 119-ше пашаште таблицым тӱткын ончал лекташ да ушем мутдымо кыдежан ойлончышто кунам запятой ден точкан запятой шындыме нерген  шинчымашдам иктешлаш.

v Паша тетрадьыште тунемше-влак кузе пашам ыштымыштым иктешлат.

v    Рефлексий.
Слайдыште улшо аршаш дене  туныктышо тунемше-влакын пашаштым акла.
1-ше  аршаш             -  18-21 балл
2-шо аршаш              - 21-26 балл
3-шо аршаш              - 27-30 балл         
v    Мӧ‰гысӧ паша (ойырен налын):
1.                115-ше паша. Текстым лудын лекса, ушем мутдымо кыдежан ойлончым возен лукса, член да ойлымаш ужаш шот дене лончылыза.

2.                116-шо паша. Сўретым ончен, йўксє-влак нерген мом ойлен кертына?  Молан чын йєратымашым йўксє дене та‰астарат? 115-ше пашалан э‰ертен,  шонымашдам изи текст дене почын пуыза.

ойыралтше рашемдыше член

Урокын цельже:
ойыралтше рашемдыше членан ойлончо нерген шинчымашым келгемдымаш.

Урокын задачыже-влак:
1. Образовательный: верым да жапым рашемдыше членан ойлончышто чарналтыш палым чын шындаш туныкташ.
2. Шуарыме: пўртўсым йєратыме кумылым пе‰гыдемдаш; тўрлє кундемысе марий калыкын ыштыш-кучышыж дене палдарен, марий калык дене кугешнымашым шуараш.
3. Виядыме: текстыште рашемдыше член-влакым кучылт да ойлончым чын чо‰ен моштымым вия‰даш.

Кучылтшаш материал: презентаций, ЭТР, паша тетрадь, о‰йолва.

v Тунемше-влакым уроклан кумыла‰дымаш.
Поро кече, шочмо калык!
Шочмо йылме - марий йылме!
Чо‰ешта тек оет тыйын,
Тўня мучко кайык семын! (1-ше слайд)
- Поро кече лийже, тунемше-влак! Таче ме тендан дене тўрлє кундемыште илыше марий калык дене вашлийына. Нуно тўрлын ойлат гынат, мемнам ик литератур йылме ушен шога. Тендан задачыда: могай калык тыланда утларак келша, урок мучашыште палемден кодышаш улыда.
Кызыт мый тендам карточкым нєлталаш йодам:
Йошкарге – мє‰гысє пашам ышташ неле ыле.
Ужарге – мє‰гысє пашам ышташ куштылго ыле.
Волжск кундемысе марий калык дене (2-шо слайд)
v Шинчымашын актуализацийже.
Тетрадьыште 307-ше пашам ончалына. Ойлончо-влак кокла гыч деепричастиян савыртышан ойлончым корзинкыш опташ йодам. (3,4-ше слайд)
Куэ парчаште – шырчык! Полмезе йочала шўшкалтен колта, муралтен-чўчкалтен, шулдыржым лупшалеш.
Илышыште кажне шке пашажым шукта. Теве нуно, кайык-влак, шукш-копша‰гым пытарат, пўртўсым аралат, шке мурышт дене куандарат. А ме, илышым тўзен, тудым пойдарышаш улына. А тидлан шуко тунемман, шуко палыман. (Г. Алексеев)
Слайд гоч терген лектына. (5-ше слайд)
Шернур кундемысе марий калык дене  (6-шо слайд)
v Тунемме материалым ушештарымаш.
1. Кунам шкет шогышо деепричастий але деепричастиян савыртыш ойыралтеш?
2. Кунам шкет шогышо деепричастий але деепричастиян савыртыш огеш ойыралт? (7-ше слайд)
Киров кундемысе марий калык дене. (8-ше слайд)

v   Урокын темыже, цельже ден задачыже-влакым шындымаш.
ЭТР-ште 268-ше пашам ыштымаш.  Шымлымаш пашам радам дене эртарымаш.
1-ше тўшка 1-ше ойлончо дене пашам ышта.
А тыште, Марий кундемыште, чодыра кумдыкеш эре лўсан пуше‰ге. (К. Васин.) (9-ше слайд)
1. Ойлончым лудаш.
2. Тиде ойлончымак палемдыме мут-влак деч посна лудаш.
3. Ойлончышто палемдыме мут-влак молан кучылталтыт?
4.Нуно могай мутым рашемдат?
5. Палемдыме мут-влак мом рашемдат: верым але жапым?
2-шо тўшка 2-шо ойлончо дене пашам ышта.
Эрдене, ўжара волгалтме годым, ялыште паша тургым тў‰алеш. (В. Сапаев.) (10-шо слайд)
1. Ойлончым лудаш.
2. Тиде ойлончымак палемдыме мут-влак деч посна лудаш.
3. Ойлончышто палемдыме мут-влак молан кучылталтыт?
4. Нуно  могай мутым рашемдат?
5. Палемдыме мут-влак мом рашемдат: верым але жапым?
Иктешлымаш: верым да жапым ончыктышо рашемдыше член ойыралтеш.
- Тугеже ме таче мо нерген мутланаш тў‰алына? Шкенан ончылно могай цель ден задачым шындена? (11-ше слайд)
v У теме дене пашам ыштымаш.
30 §-ысе теорийым лудмаш. Лудмо почеш тетрадьыште 308-ше пашаште ойыралтше рашемдыше член нерген палымыштым але, лудын, пален налмыштым возат.
Курыкмарий кундемысе марий калык дене (12-шо слайд)
v   Темым пе‰гыдемдымаш.
1. Класс кок тўшкалан шелалтеш. Икымше тўшка ЭТР-ысе  269-ше пашам ышта. (Тетрадьыште 309-ше паша.) Ойлончылаште рашемдыше член-влакым муаш да  жапым але верым рашемдымыштым  палемдаш. (13-шо слайд)
Кокымшо тўшка 270-ше пашам ышта. (Тетрадьыште 310-шо паша.) Ойлончылаште чарналтыш палым шындаш да мом рашемдыштым палемдаш. Слайд гоч терген лекташ. (14-ше слайд)
Татар  кундемысе марий-влак дене (15-ше слайд)
2. Тетрадьысе 313-шо паша. Ойлончылаште чарналтыш пале йо‰ылыш-влакым муаш да тєрлаташ. (16-шо слайд)
А)  Кўшнє канде кававомышто, яндар йўкан турий мура. (В.Колумб.)
Б) Элнет воктене икса мучашыште ломбо, ош тувыржо дене койышланен шога.
В) Мартыште, тылзе мучашыште йўд ден кече тєр лийыт.
Г). Ятыр жап эртымеке, кече шичме годым икшыве-влак ял могырышкыла кайышт. (С.Чавайн.)
- Тунемше-влак ойлончо-влакым слайд гоч терген лектыт да шкаланышт акым пуат.
Башкир кундемысе марий-влак дене (17-ше слайд)
3. Йылме лывыртыме паша. 271-ше паша. (Тетрадьыште 311-ше паша). Пуымо мут-влакым ойыралтше член семын кучылтын, ойлончо-влакым возаш. Мучашыште, эрдене, погынымаш, шагатлан мут-влакым состав дене лончылаш.
Свердловск кундемысе марий калык дене (18-ше слайд)
4. ЭТР-ысе  272-шо паша. (Тетрадьыште 312-шо паша.) Текстым лудын лекташ, стильжым палемдаш, рашемдыше членым кучылтын, кўчыкын содержанийжым возаш. Тунемше-влак икте-весын возымыштым тєрлатат да акым шындат.
v Иктешлымаш.
Тунемше-влаклан могай марий-влак дене пашам ыштыме утларак келшен, слайдысе коллажыште о‰йолва гоч  палемдат.(19-ше слайд)
v Мє‰гысє паша: (20-шо слайд)
1. 273-шо паша. (Тетрадьыште 314-ше паша.) Пуымо мут-влакым кучылтын, сўрет почеш "Шошо унам вучена" сочиненийым возыза.
2. Тетрадьыште 315-ше паша. Кеч-могай поэтын Йошкар-Ола нерген возымо почеламутшо гыч келшыше строфам тетрадьыш возен налза.
v Урок жапыште кузе пашам ыштенам? (21-ше слайд
32-35 балл - «5»
25-31 балл - «4»
19-24 балл - «3»
v   Рефлексий  (22-шо слайд)
1. Канде тўс - урок о‰ай ыле, куштылгын пашам ыштенам.
2. Ужар тўс - южгунам пашаште йºсылык пернен, урок пешыжак ыш келше.
3. Йошкар тўс - пашам ышташ неле ыле, урок йºршын келшен огыл.


назывной ойлончо

Урокын цельже:
назывной ойлончо нерген шинчымашым келгемдымаш.

Урокын задачыже-влак:
1. Образовательный: назывной ойлончын моло ик составан ойлончо деч ойыртемалтмыжым ончыкташ да текстыште муаш туныкташ.
2. Шуарыме: илышыште тунеммашын кўлешлыкшым почын ончыкташ.
3. Вия‰дыме: распространённый да распространённый огыл назывной ойлончым чо‰ен да  ойырен моштымым вия‰даш.

Кучылтшаш материал: презентаций, ЭТР, паша тетрадь.

v Тунемше-влакым уроклан кумыла‰дымаш.
- Поро кече лийже, йоча-влак! Мый шке урокем таче притче дене тў‰алнем.
Ик рвезылан омо конча: кевытыште Юмо шога. Рвезе Юмо деч йодеш: "Чынак тый улат мо, Юмо?" Юмо вашешта: "Чын, мый улам." Рвезе куанен пелешта: "Тугеже мыланем пиалым, тазалыкым, се‰ымашым, чапым, пе‰гыде уш-акылым да йєратымашым пу".  "Йєра,"- манеш Юмо да лектын кая. Икмыняр жап гыч изи коробка дене пєртылеш. "Тиде чыла?"- йодеш рвезе. "Чыла,- манеш Юмо.- Тый, векат, от пале: мыйын кевытыштем нєшмым гына ужалат."
Молан Юмо рвезылан нєшмым пуа? Урокышто тыршен пашам ыштымек, тиде йодышлан вашмутым урок мучашыште пуэна. (1-ше слайд)

v Тунемме материалым ушештарымаш
1. Тест дене пашам ыштымаш.
- 3 вариант дене пашам ыштена. Кажне тўшка ыштен пытарыме пашам аралаш тў‰алеш.
1 вариант. (Тетрадьыште 222-шо паша.) (2-шо слайд)
Пуымо ойлончылаште подлежащий ден сказуемыйым палемдаш, определенно-личный ойлончым муаш.
а) Жапыштыже тунемшын илышыже волгалтеш.
б) Тунемде, ончыко от кай.
в) Шинчымаш айдемын илышыжым саемда.
2 вариант. (Тетрадьыште 223-шо паша.) (3-шо слайд)
Безличный ойлончым палаш.
а) Тунемде, пасу капкамат эрташ ок лий.
б). Кеч-могай тораште лият гынат, шочмо суртын вийже, шокшыжо чоныштет ила. (Вит. Енеш.)
в) Кече мучко ик жапыштак канат, пашам ыштат, тунемыт.
3 вариант. (Тетрадьыште 224-ше паша.) (4-ше слайд)
Неопределенно-личный ойлончым палаш.
А) Тунемаш шонышым пўрымаш вўден кая. (Калыкмут.)
Б) Шинчымашым тыршен погышо е‰ нигунамат, нигушанат ок йом.
В) Ик шомакым пелештыде, шып шинчат. (Ю. Вирьял.)
(Тунемше-влак шинчымашым аклыме поездеш тестлан шкаланышт оценкым шындат)
v Чын каласыме мо? (5-ше слайд)
1. Ик составан ойлончо 4 тўрлє лиеш: определенно-личный, неопределенно-личный, безличный, назывной.
2. Ик составан ойлончышто подлежащийжымат, сказуемыйжымат муына.
3. Сказуемыян ик составан ойлончо кум тўрлє лиеш: определенно-личный, неопределенно-личный да безличный.
4. Определенно-личный ойлончысо сказуемый 1-ше лицасе единственный числа дене каласалтеш.
5. Неопределенно-личный ойлончысо сказуемый 3-шо лицасе множественный числаште каласалтеш.
6. Безличный ойлончышто подлежащийым шындаш огеш лий.

v Шинчымашын актуализацийже.
Ме тенден дене сказуемыян ик составан ойлончо-влак дене палыме лийна. Нуно могай лийыт? Тетрадьым почына, 225-ше пашаште сказуемыян ик составан ойлончын могай улмыжым кластереш возена. (6-шо слайд)
Тунемше-влакын вашмутышт:
- Сказуемыян ик составан ойлончо-влак определенно-личный, неопределенно-личный, безличный лийыт. Нине ик составан ойлончо-влак кузе каласалтмыштым тунемше-влак ушештарат. (7-ше слайд)

v Урокын темыж ден цельжым, задачыже-влакым шындымаш.
Тунеммаш. Айдемылан волгыдо корным ончыктышо шинчымаш.  (8-ше слайд)
-Нине ойлончо-влакым член да ойлымаш ужаш шот дене лончылена ыле гын, могай тў‰ членым муын кертына ыле? (Тиде ойлончышто подлежащийым гына муын кертына.) Тудо ик составан ойлончылан шотлалтеш. Предметым лўмда гын, тиде ойлончо-влакым могай ойлончылан шотлена? (Тиде ойлончышто лач предмет гына лўмдалтеш, садлан тиде ойлончо назывной.)
-Кок ойлончо икте-весе деч мо дене ойыртемалтеш? Назывной ойлончо предметым лўмда гын, пеленже рашемдыкым шынден кертына але уке? Икымше да кокымшо ойлончо-влак тиде шотышто ойыртемалтыт мо? (9-ше слайд)
- Тугеже ме таче мо нерген мутланаш тў‰алына. Шкенан ончылно могай цель ден задаче-влакым шындена? (10-шо слайд)

v У теме дене пашам ыштымаш.
1. ЭТР-ысе 209-ше пашам ончалына. Мужырын пуымо ойлончо-влакым та‰астарыза. Нуно мо дене ойыртемалтыт? Кудо ойлончыжо предметым лўмда?
2. 21 § -м лудын лектына.

v Темым пе‰гыдемдымаш.
1. 210-шо паша. (Тетрадьыште 226-шо паша.) Пуымо текстлаште назывной ойлончо-влакым возен лукса.
(Тунемше-влак шинчымашым аклыме поездеш  шкевуя ыштыме пашалан шкаланышт оценкым шындат.)
(Физкульминутко)
2. 212-шо паша. Текстыште распространенный да распространенный огыл ойлончым муаш.
3. Тунемше-влак 211-ше пашам ыштат. (Тетрадьыште 227-ше паша.) Распространённый огыл назывной ойлончым распространённыйыш савыраш.
4. Назывной ойлончым поэзийыште кучылтмаш. (11-ше слайд)
Йєраталме пагыт,
Сото, поро кумыл.
Кайык йўк ден темше
Йо‰гыдо куэр.
Сылне илыш пале -
™шаналше шўм-кыл,
Ныжыл мут ден велше
Мыйын шошо эр. (Т. Пчелкина.)
5. Определенно-личный, неопределенно-личный, безличный ойлончо-влакым назывной ойлончо дене вашталташ.
А. Кылмыктен. Кажне кечын лум толмым изин-кугун вученна. Таче эрден кынельым гын, єрынат колтышым: йырваш тугай волгыдо, ошын-ошын коеш. (Икымше лум.)
Б. Мыйымат таче сайынак сийлыш – корзинкам тич по‰го: рыжыкет, опонькат, пунтўрвет, курезет…Кузе нумал каяш гын? (Чодыран сийже) (12, 13-шо слайд)
6. Ойлончо-влакын могай ик составан улмыштым палаш да перфокартым темаш. (14, 15-ше слайд)
1. Волгыдо, нимучашдыме ош тўня.
2. Кушто тыгай чечен ош поянлыкым муынат?
3. Ялышке шуашлан пасу гоч вончыман.
4. Могай тудо мастар сўретче!
5. Кузе сылнын кажне окнам сєрастарен шындыме.
6. Кавасе чолга шўдыр-влак.
7. Сандалык помыш гыч шўм-чоным тарватыше юзо волгыдыштым колтат.
v Иктешлымаш.
Синквейн йєн дене назывной ойлончо нерген иктешлен кодаш.  (16-шо слайд)
Лўмдымаш
Кўчык, раш
Лўмда, сўретла, ончыкта
Раш да кўчыкын каласа.
Сўрет

Таче урокышто могай кўкшытыш шуынат? Тунемше-влак шкеныштын оценкыштым шотлат да шинчымашым аклыме поездеш шындат. (Слайдыште «Шинчымаш» тошкалтыш.)

v Мє‰гысє паша (ойырен налын): (17-ше слайд)
1. 214-ше паша. (Тетрадьыште 231-ше паша). Сўретын содержанийже почеш кок текстым возыза. Икымше текстым  ик составан назывной ойлончо дене почын пуыза. Кокымшо текстыште кок составан ойлончо-влакым кучылтса. Та‰астарыза: кудо текстше тыланда утларак келшыш?
2. 213-шо паша. (Тетрадьыште 230-шо паша.) Почеламутысо вуймут могай ойлончо дене каласалтын? Тудо содержанийым кузе почын пуа, шке шонымашдам кўчыкын возыза.
(18-ше слайд)
- Таче урокышто мый ... пален нальым.
- Текстыште назывной ойлончым муын моштем / ом мошто.
-  Урокышто мыланем ... келшыш.
- Юмо рвезылан молан нєшмым пуа?
Шинчымашетым кажне кечын  тыршен тунемме дене  пойдарет гын,  пе‰гыде уш-акылан лият,  да ончыкылык илышетат волгалт толеш. (19-ше слайд)
Кузе шонеда, те шкеже шинчымаш дене тошкалтышын могай кўкшытыштыжє улыда? (20-шо слайд)

v Рефлексий (21-ше слайд)
Доскаште кече кругым сўретлыме. Тунемше-влак, кечыйолым ойырен налын, кечыш пижыктышаш улыт:
Нарынче кечыйол – тунемме материалым умыленам, ойлончылаште муын моштем.
Ош кечыйол - тунемме материалым умылен омыл, ойлончылаште муын ом керт.